Szach mat – 7 sposobów na zakończenie partii
Szach mat jest celem i końcem każdej partii szachowej. Aby wygrać, trzeba działać dwojako – dążyć do zamatowania przeciwnika oraz nie dopuścić do ataku na własnego króla. Potrzeba dużego skupienia, aby wykorzystać ruchy oponenta na swoją korzyść. Na czym polega mat w szachach i jak skutecznie zakończyć partię? Czytaj dalej, aby poznać 7 klasycznych metod!
1. Szach mat – co to znaczy?
Matem nazywamy sytuację, w której król jednego z graczy jest szachowany i nie może obronić się ani uciec za pomocą dozwolonego ruchu. Król musi być całkowicie bezbronny – mat nie następuje, jeśli możliwe jest zbicie bierki atakującej lub zasłonienie króla. Szach-mat oznacza koniec gry, a zwycięzcą jest strona, która zamatowała króla przeciwnika.
Szach mat – 7 sposobów na zakończenie partii
2. Jak wykonać mat – szachy zakończone zwycięstwem
W literaturze szachowej opisano tysiące sposobów na mata. Nie istnieje przepis na pewną wygraną. To, w jaki sposób uda się zaatakować króla, zależy od dotychczasowych posunięć obydwu stron. W szachach trzeba jednak myśleć do przodu. Jeśli wcześnie zaplanujesz strategię, pod koniec gry możesz wykorzystać jeden ze znanych motywów matowych.
Poniżej opiszemy 4 maty elementarne i 4 inne motywy, które znamy z zapisów niezliczonych partii. Maty elementarne to przypadki, w których słabsza strona dysponuje tylko królem, a silniejsza – minimalnym materiałem matowym.
3. Mat hetmanem i królem
Gra końcowa, w której na szachownicy pozostaje Twój król i hetman oraz król przeciwnika, jest łatwa do wygrania. Zepchnij króla przeciwnika na krawędź szachownicy tak, aby znalazł się w zasięgu bicia hetmana. Własnym królem wesprzyj go lub zajmij opozycję, aby wrogi król nie mógł zbić hetmana ani uciec. Szach mat gotowy! Na początkowym etapie gry w szachy szczególnie uważaj w tej sytuacji na pat.
4. Mat wieżą i królem
Jeśli bierkami pozostałymi w grze końcowej są dwa króle i Twoja wieża, zwycięstwo jest w zasięgu ręki. Będziesz musiał wykonać trochę więcej posunięć niż w powyższej sytuacji, lecz zmieścisz się w 16 ruchach. Król przeciwnika musi znaleźć się w skrajnym rzędzie, w zasięgu działania wieży. Twój król uniemożliwi mu odejście z krawędzi, stojąc w opozycji do niego. Możesz także zagonić wrogiego króla do narożnika (np. a8, własnym królem broniąc pól a7 i b7).
5. Mat dwoma gońcami i królem
Pozostały Ci dwa gońce i król, a przeciwnik ma jedynie króla w narożniku? Wtedy możesz osiągnąć mata obydwoma gońcami. Jeden goniec szachuje króla, a drugi goniec i król nie pozwalają mu ruszyć się na sąsiednie pola. To dosyć trudny rodzaj mata, lecz dokonasz go w mniej niż 19 ruchów.
6. Mat skoczkiem, gońcem i królem
Jeszcze trudniej jest zamatować przeciwnika, mając do dyspozycji skoczka, króla i gońca. Król przeciwnika musi znajdować się w narożniku, który kontroluje Twój goniec. Dokładna pozycja gońca nie jest istotna, lecz Twój król i skoczek muszą odebrać wrogiemu królowi możliwość jakiegokolwiek ruchu. Z dowolnej pozycji można doprowadzić do mata w ciągu 33 ruchów, o ile nie popełnisz błędu – łatwo spowodować pata lub przekroczyć limit 50 posunięć.
7. Mat szkolny (kooperacyjny)
Mat szkolny jest ciekawostką – to najszybszy możliwy sposób na wygraną. Można go dokonać, jeśli przeciwnik odsłoni króla w grze początkowej. Przykład? Białe posuwają piona (f) o jedno pole, a piona (g) o dwa pola. W tym czasie czarny pion (e) otwiera drogę hetmanowi, a ten wędruje na pole h4. Szach mat!
Zobacz również: Mat szewski, czyli mat w 4 ruchach
8. Mat Beniowskiego („mat zduszony”)
Tego mata można dokonać za pomocą skoczka. Nazwa „mat zduszony” (smothered mate) wywodzi się od pozycji, która jest istotą tego zakończenia. Król przeciwnika jest otoczony własnymi bierkami i nie może się ruszyć, podczas gdy Twój skoczek dokonuje szacha. Aby doprowadzić do takiej sytuacji, zwycięzca często poświęca hetmana, aby przeciwnik zablokował wieżą własnego króla.
9. Podwójny mat w szachach
Podwójny ruch matujący w szachach polega na tym, że król jest atakowany przez dwie bierki jednocześnie. Przykładowa pozycja: czarny Goniec c5 i czarna Wieża e1 szachują białego Króla g1, a pole h2 znajduje się w zasięgu rażenia czarnego Hetmana c7. Król nie może uciec ani zbić żadnej z bierek – mamy szach i mat.
10. Dodatkowe wskazówki – co warto wiedzieć o macie?
Powyższe motywy matowe to tylko przykłady. Najlepszy szach mat to taki, którego nikt się nie spodziewa – kreatywne zagrania bywają bardzo efektowne. Niektórzy mówią, że najbardziej cieszy mat pionem. Choć zdarza się rzadko, jest jak najbardziej możliwy.
Niedozwolone jest szachowanie króla drugim królem, lecz to właśnie król (szczególnie w grze końcowej) odgrywa kluczową rolę w zwycięstwie (np. może odsłonić figurę atakującą oraz zablokować kilka pól).
Aby skutecznie zakończyć partię szachową, musisz przewidzieć tok myślenia przeciwnika. Pamiętaj, że istnieją trzy sposoby na obronę króla przed matem:
- ucieczka na bezpieczne pole
- zbicie atakującej bierki, gdy nie broni jej inna
- zasłonięcie króla.
Warto przećwiczyć różne metody wygranej, mierząc się z komputerem lub wykonując zadania szachowe. W ten sposób najłatwiej przygotować się na prawdziwą potyczkę.
A Tobie jakiego najlepszego mata udało się wykonać? Pochwal się w komentarzu!
Fajne maty
Szach hetmanem i królem
Mat bez Króla.