Pat w szachach

Pat to jeden z terminów szachowych, które warto znać od początku treningu. Oznacza bowiem sytuację korzystną dla słabszego gracza. Pat w szachach pozwala uniknąć porażki, lecz nie jest łatwy do osiągnięcia. Na czym polega pat i kiedy warto go spowodować?

1. Czym jest szachowy pat?

Szachowy pat to sytuacja, w której gracz nie może wykonać żadnego posunięcia zgodnego z zasadami, a jego król nie jest szachowany. Następuje w momencie, kiedy ruch przypada temu właśnie graczowi.

Oprócz tego, kiedy jest pat w szachach, trzeba znać jego konsekwencje. Dawniej strona patująca mogła być przegranym lub zwycięzcą, zależnie od zasad obowiązujących w danym czasie i miejscu. Obecnie pat w szachach oznacza remis – dlatego stał się świetną taktyką dla strony przegrywającej partię.

Definicja pata zawarta jest w art. 5.2.1 przepisów FIDE. Pat kończy partię wówczas, gdy ruch, który do niego doprowadził, był zgodny z przepisami (art. 3 i art. 4.2-4.7).

2. Kiedy zdarza się pat? Szachy grą podstępów

Przykładem pozycji patowej jest czarny król znajdujący się na polu a8, podczas gdy biały hetman przesuwa się na pole c7. Zamiast dokonać szachu, ruch białej figury uniemożliwia królowi przeciwnika wykonanie jakiegokolwiek posunięcia. Następuje remis, dzięki czemu czarne nie przegrywają partii mimo miażdżącej przewagi oponenta. Jego roztargnienie kosztowało go wygraną!

Powyższa sytuacja zachodzi najczęściej w grze amatorskiej, w sposób niezamierzony przez żadnego z graczy. Czasem jednak bywa jedynym sposobem obrony – przegrywający gracz wykorzystuje nieuwagę przeciwnika, aby któraś ze stron dokonała pata. Zdarza się to nawet arcymistrzom. W beznadziejnej sytuacji lepiej zremisować niż przegrać. Stało się to na przykład w rozgrywce Larry’ego Evansa z Samuelem Reshevskym.

Rzadko zdarza się, że pat w szachach zachodzi w grze początkowej. Raczej przypada na koniec partii, kiedy na planszy pozostaje mało bierek. Wymuszenie pata wymaga wiedzy, uwagi i dobrej techniki, która wykształca się w miarę zdobywania doświadczenia.